تاثیر غلظت های مختلف نانو کودهای کلسیم و مولیبدن بر رشد و گره زایی گیاه نخود سیاه (arietinum L. Cicer)

سابقه و هدف استفاده از نانو کودها به عنوان یک راهکار موثر در افزایش قابلیت دسترسی عناصر برای گیاه اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با بکارگیری نانوکودها، زمان و سرعت رهاسازی عناصر با نیاز غذایی گیاه مطابق و هماهنگ می شود، لذا گیاه قادر به جذب بیشترین مقدار مواد غذایی بوده و در نتیجه ضمن کاهش آبشویی عناصر، عملکرد محصول نیز افزایش می یابد. بر این اساس، هدف از این تحقیق، بررسی پاسخ های رشدی گیاه نخود در مراحل مختلف رشد و نمو تحت تیمار با کودهای نانو کلسیم و مولیبدن بود. مواد و روش ها به منظور بررسی تأثیر نانو کود مولیبدن و کلسیم بر پارامترهای رشد و گره زایی گیاه نخود (Cicer arietinum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرکز مشهد در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مولیبدن در سه سطح 0، 2 و 4 پی پی ام و کلسیم در چهار سطح 0، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار بود که به فرم نانو اکسیدهای قابل جذب توسط گیاه، تهیه شدند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، طول ریشه، سطح برگ، وزن خشک اندام های هوایی و ریشه، تعداد و اندازه گره های تثبیت زیستی نیتروژن و مقدار کلسیم و مولیبدن موجود در گیاه بودند. نتایج و بحث نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف کلسیم بر ارتفاع گیاه، تعداد گره تثبیت نیتروژن، وزن خشک ساقه، سطح برگ و کلسیم و مولیبدن موجود در گیاه از نظر آماری معنی دار بود. پارامترهای رشد گیاه نخود در سطوح مختلف کلسیم نسبت به شاهد افزایش معنی دار یافت. بیشترین ارتفاع بوته (سانتی متر) در غلظت 100 کیلوگرم در هکتار کلسیم مشاهده شد. بیشترین مقدار وزن خشک اندام های هوایی (6/0گرم در بوته)، سطح برگ (14 سانتی متر مربع در بوته) و تعداد گره تثبیت زیستی نیتروژن (27 گره در بوته) در تیمار 300 کیلوگرم در هکتار کلسیم و کمترین مقدار این پارامترها در شاهد مشاهده شد. اثر تیمار های مختلف کلسیم بر اندازه گره معنی دار نبود. اعمال سطوح مختلف نانواکسید مولیبدن فقط بر خصوصیات سطح برگ و کلسیم گیاه تاثیر معنی داری داشت. سطوح مختلف مولیبدن نانو بر سطح برگ، تاثیر کاهشی معنی داری نسبت به شاهد داشت. جذب کلسیم نیز در غلظت های 2 و 4 پی پی ام مولیبدن در گیاه افزایش معنی داری نسبت به شاهد داشت. اثر متقابل کلسیم و مولیبدن فقط بر کلسیم و مولیبدن موجود در گیاه نخود سیاه تاثیر معنی داری داشت. بیشترین مقدار کلسیم گیاه در تیمار تلفیقی 4 پی پی ام مولیبدن و عدم اعمال نانواکسیدکلسیم مشاهده شد. بیشترین مقدار مولیبدن موجود در گیاه نیز به تیمار تلفیقی 4 پی پی ام مولیبدن و 300 کیلوگرم در هکتار کلسیم تعلق داشت که اختلاف آماری معنی داری با تیمارهای 0 و 2 پی پی ام مولیبدن در شرایط اعمال 300 کیلوگرم در هکتار کلسیم نداشت. افزایش pH خاک از طریق کربنات یا اکسید کلسیم، یک راه موثر در افزایش تعداد گره در لگومها می باشد. همچنین تغییر pH، دسترسی عناصر غذایی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد به طوری که جذب بعضی از عناصر نظیر مولیبدن تسهیل می گردد. نتیجه گیری به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد توامان نانوکودهای کلسیم و مولیبدن می تواند اثر قابل توجهی بر خصوصیات رشدی نخود سیاه داشته باشد. این امر حاکی از آن است که کاربرد نانوتکنولوژی از طریق افزایش کارایی جذب و مصرف عناصر غذایی و کاهش آلودگی های زیست محیطی دارای پتانسیل بالایی بهبود تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی موثر می باشد.